LITERATURA JEST W NAS

  MIĘDZY PRAWDĄ A ZMYŚLENIEM, UROJENIEM I KONFABULACJĄ, CZYLI OHYDA POLITYKI HISTORYCZNEJ   Fakty są kamyczkami przeznaczonymi do wykonania mozaiki. Reszta jest milczeniem, kontemplowaniem, kompozycją, konstruowaniem, syntezą:   „Zlepianie kamyczków faktologicznych odbywające się nie na polu obserwacji pisarza, ale w zaciszu jego pracowni, daje niespodziewanie rentę dodatkową. Jest to wartość syntezy, na którą nie stać obserwatorów relacjonujących kilka oderwanych faktów, każdy z osobna” (M. Wańkowicz).   Reszta jest wyobraźnią. A nawet fantazją. Pamięć i fantazja – oto recepta na książkę ficion i non fiction , ale to nie znaczy, że fikcja ma być pogrążaniem się w amnezji i konfabulacji. Zdarza się, że autor pisze powieść o jakiejś historycznej postaci, zastępując rzeczywistość zmyśleniem albo ukrytą tendencją i zakłamując prawdę historyczną. W tym miejscu nie mogę się powstrzymać – muszę dać przykład: niejaki Jean Pierre Luminet i jego Tajemnica Kopern...

  KOPERNIK – NUDZIARZ CZY HEROS?*     Edward O. Wilson twierdzi, że najwybitniejsze umysły w dziejach „żyły swoimi obsesjami; spalały się w środku. Umiały jednak także intuicyjnie korzystać z tego, co jest wrodzonym ludzkim darem, i wybierać istotne spostrzeżenia ze strumienia przyziemnych myśli, które wszystkim nam przepływają przez głowę. Mogły być obdarzone tylko trochę większym talentem, lecz ich twórcze dokonania wydawały się innym czymś jakościowo nowym. Wywarły na ludzkość trwały wpływ, który przyniósł im wiekopomną sławę, nie na skutek czarów czy Bożej łaski, ale dzięki przewadze w wykorzystywaniu umiejętności, które mniej utalentowani opanowali trochę gorzej. Nabrały dostatecznie dużej prędkości nośnej, by wzbić się ponad innymi”. By określić kogoś geniuszem, trzeba uwzględnić właściwe kryteria. Ważna jest uniwersalność wpływu na losy nauki czy sztuki oraz oryginalność, rewolucyjność dokonań, które można zasadnie przypisać danej osobie. Istotna jest równi...